Chocola van Chaos

Het afgelopen kwartaal was een oefening in geduld en doorzettingsvermogen. De hoeveelheid ruis en het aantal tegenstrijdige signalen uit de politieke en economische arena waren veel groter dan normaal. Toch, na flink economisch puzzelwerk, hebben wij chocola kunnen maken van de situatie. En niet zomaar een reep – eerder een complexe praline met een vulling die verrassend anders smaakt, afhankelijk van hoe je erin bijt. Wat is die chocola precies? Laten we het uitpakken.

De terugkeer van Donald Trump brengt, als verwacht, nieuwe golven van onzekerheid op de markten met zich mee. Waar gaat dit heen? Een mogelijke leidraad voor de toekomst is er wel: het zogenoemde "Mar-a-Lago Akkoord." Hoewel deze overeenkomst nog niet bestaat, bepaalt het nu al de mondiale economische discussie. Het idee? Een moderne versie van het Plaza Accord, niet ondertekend in New York, maar op Trump’s landgoed in Florida, met als doel de dollar te verzwakken en buitenlandse investeringen in de VS te stimuleren. De aanpak is chaotisch, maar één ding is zeker:

Trump wil een zwakkere dollar

Hij is bereid tarieven en andere stevige dwangmaatregelen in te zetten om dat te bereiken. Trump’s team, geleid door minister van Financiën Scott Bessent en economisch adviseur Stephen Miran, voorziet een Groot Akkoord waarbij andere landen ermee instemmen hun valuta te versterken, waardoor Amerikaanse goederen concurrerender worden. In ruil daarvoor zouden investeringskansen in de VS worden geboden en de volle impact van Amerikaanse tarieven worden vermeden (voor een heldere, uitgebreide uitleg, check deze podcast van NRC).

Als een oude maffiabaas misbruikt Trump de "umbrella of security": speel mee met mijn plannen, en je krijgt bescherming. Werk niet mee, en de bescherming verdwijnt—lees: je krijgt te maken met torenhoge tarieven, handelsbeperkingen en andere onaangename verrassingen. Een klassieke tactiek: creëer een probleem en presenteer jezelf vervolgens als de enige die het kan oplossen. Of je dat nu ziet als sluwe onderhandelingstechniek of economische intimidatie, de overeenkomst met  maffiapraktijken is moeilijk te negeren.

De blauwdruk voor deze strategie komt voort uit Miran’s invloedrijke paper van november 2024, "A User’s Guide to Restructuring the Global Trading System," waarin wordt betoogd dat tarieven, mits gecompenseerd door valutacorrecties, niet inflatoir hoeven te zijn. De logica van de regering? Als buitenlandse partners meewerken, wint Amerika. Zo niet, dan heeft Trump meer dan genoeg drukmiddelen om ze aan tafel te krijgen.

Maar is dit realistisch?

Er zijn twee grote obstakels. Ten eerste hebben centrale banken en overheden tegenwoordig weinig interesse om in valutamarkten te interveniëren. De laatste keer dat dit succesvol gebeurde, was in 1985 met het Plaza Accord, maar de wereld is sindsdien groter en complexer geworden. China zou bijvoorbeeld de yuan kunstmatig moeten ondersteunen, terwijl de binnenlandse economie juist neerwaartse druk uitoefent. Japan, dat na Plaza een zeer pijnlijke les heeft geleerd, zal terughoudend zijn om de geschiedenis te herhalen.

Daarnaast is de Amerikaanse dollar niet zo massaal overgewaardeerd als in de jaren ‘80. De schaal van interventie die nodig zou zijn om de dollar significant te verzwakken, is enorm. De valutamarkten hebben nu een dagelijks handelsvolume van meer dan $7,5 biljoen—bijna vijf keer zoveel als 40 jaar geleden. Het logistiek coördineren van zo’n deal, met meerdere landen met tegengestelde belangen, lijkt praktisch onmogelijk.

Of worden tarieven de beslissende factor?

Het alternatief is een volwaardige handelsoorlog, wat ironisch genoeg de dollar juist zou kunnen versterken. Tarieven beperken importen, verminderen de vraag naar buitenlandse valuta en versterken zodoende de dollar.

Als de regering probeert Trump’s belofte uit te voeren, zullen de resultaten waarschijnlijk leiden tot inflatie en vergeldingsmaatregelen die de fundamenten van het wereldwijde handelssysteem gevaarlijk kunnen ondermijnen. Om deze redenen zal de VS vrijwel zeker niet volledig doorgaan met Trump’s plan. Wij verwachten dat selectieve acties overblijven tegen sommige landen, die overigens nog steeds destabiliserend kunnen blijken te zijn. Denk aan selectieve handelsdeals—mogelijk dat Europa meer Amerikaans aardgas koopt—om de spanningen te verminderen.

Vangrails

Er wordt veel gesproken over de financiële markten die als vangrails moeten fungeren voor Trump’s beleid. Een flinke daling van de aandelenmarkt zou de regering kunnen dwingen om haar koers te heroverwegen. Wij delen die visie, maar in een democratie draait het uiteindelijk om wat kiezers het meest raakt – en dat is inflatie.

Op de lange termijn is Trump’s beleid gericht op het terughalen van werkgelegenheid naar de Verenigde Staten, een doel dat brede steun geniet. Echter, de impact van inflatie zal veel sneller voelbaar zijn dan de voordelen van nieuwe banen; prijzen kunnen razendsnel stijgen, terwijl het opzetten van nieuwe fabrieken tijd vergt.

Niet alleen de financiële markten, maar vooral inflatie zal als cruciale vangrails fungeren.

Als de geschiedenis één les biedt, is het dat grote economische experimenten, hoe dramatisch ook, tijdelijk zijn. Terwijl Trump’s onvoorspelbaarheid voor zenuwslopende krantenkoppen zorgt en we voortdurende turbulentie verwachten, weten wij dat de tijd uiteindelijk zelfs de meest grillige politieke experimenten gladstrijkt.